W relacji pośrednika kredytowego z klientem obowiązek informacyjny nie jest formalnością – to konstytucyjny wymóg ochrony konsumenta i jedno z najważniejszych narzędzi budowania zgodnej z prawem, transparentnej relacji. Zarówno pośrednik kredytu konsumenckiego, jak i hipotecznego zobowiązany jest do przekazania klientowi konkretnych informacji przed zawarciem umowy, a ich brak może skutkować nieważnością umowy, sankcją kredytu darmowego, a nawet odpowiedzialnością cywilną i administracyjną.
Podstawa prawna
Obowiązki informacyjne wynikają z kilku aktów prawnych:
- Ustawa z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. 2022 poz. 246),
- Ustawa z 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym (Dz.U. 2023 poz. 2193),
- Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. 2023 poz. 1689),
- Rozporządzenia wykonawcze oraz rekomendacje KNF i UOKiK.
Co musi przekazać pośrednik?
1. Tożsamość i forma działania
Przed rozpoczęciem współpracy pośrednik musi jednoznacznie ujawnić:
- swoje imię, nazwisko / nazwę firmy,
- adres prowadzenia działalności,
- czy działa jako pośrednik związany (w imieniu instytucji finansowej) czy niezależny (w imieniu klienta),
- numer wpisu do rejestru KNF,
- informację o ewentualnych powiązaniach kapitałowych z kredytodawcą.
W praktyce: dane te powinny znajdować się na pierwszej stronie formularza informacyjnego lub być przekazywane mailowo przed spotkaniem.
2. Zakres oferowanych usług
Ustawowo pośrednik musi określić:
- czy jedynie pośredniczy, czy też świadczy doradztwo kredytowe (dozwolone wyłącznie dla pośredników niezależnych),
- czy otrzymuje wynagrodzenie od klienta, czy od kredytodawcy (lub obu),
- jakiego typu produkty oferuje – np. kredyty hipoteczne, gotówkowe, ratalne.
3. Wynagrodzenie i sposób jego obliczania
Pośrednik musi jasno określić:
- kto płaci za usługę (konsument, bank czy obie strony),
- wysokość prowizji (w ujęciu procentowym lub kwotowym),
- informację o tym, czy prowizja wpływa na ranking ofert (np. czy oferta rekomendowana daje pośrednikowi wyższe wynagrodzenie).
Brak tej informacji narusza art. 22 ustawy o kredycie hipotecznym i art. 30 ustawy o kredycie konsumenckim.
4. Obowiązek przedkontraktowy – formularze i symulacje
- Formularz informacyjny SECCI (Standard European Consumer Credit Information) – obowiązkowy dla kredytów konsumenckich.
- FIS – Formularz Informacyjny Standardowy dla kredytów hipotecznych.
- Porównanie ofert – jeśli pośrednik przedstawia kilka produktów, powinien je porównać w ustandaryzowanej formie.
- Symulacja kosztów całkowitych kredytu, RRSO, okresu spłaty, wysokości rat.
Co grozi za niedopełnienie obowiązku informacyjnego?
Zaniedbanie obowiązków informacyjnych to poważne ryzyko prawne:
- Sankcja kredytu darmowego – klient może dochodzić zwrotu odsetek i kosztów,
- Unieważnienie umowy doradczej lub pośredniczącej,
- Odpowiedzialność cywilna – roszczenia z tytułu wprowadzenia w błąd,
- Kary UOKiK – za nieuczciwe praktyki rynkowe (nawet do 10% obrotu rocznego),
- Postępowanie dyscyplinarne wobec pośrednika wpisanego do rejestru KNF.
Dobre praktyki pośrednika
- Przygotuj pisemny pakiet informacyjny – np. jako PDF wysyłany klientowi przed spotkaniem.
- Używaj wzorców formularzy SECCI/FIS – aktualnych i zgodnych z ustawą.
- Zawsze informuj o roli pośrednika – unikaj formuł „reprezentuję bank” bez wyjaśnienia.
- Zarchiwizuj dowody spełnienia obowiązku – podpisy, zgody, maile z załącznikami.
- Szkol pracowników i agentów – obowiązek informacyjny dotyczy każdej osoby kontaktującej się z klientem.
Podsumowanie
Obowiązek informacyjny to fundament legalnego i profesjonalnego pośrednictwa kredytowego. Niezależnie od tego, czy działasz jako pośrednik hipoteczny, czy konsumencki – przejrzystość, dokumentacja i zgodność z ustawą to dziś nie wybór, ale konieczność. Dobrze zorganizowany proces informowania nie tylko zabezpiecza przed sankcjami, ale też buduje zaufanie klienta i reputację marki.
Podstawy prawne:
- Ustawa o kredycie hipotecznym z 23 marca 2017 r. (Dz.U. 2023 poz. 2193), art. 17–26
- Ustawa o kredycie konsumenckim z 12 maja 2011 r. (Dz.U. 2022 poz. 246), art. 13–30a
- Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. 2023 poz. 1689)
- Rekomendacje KNF i komunikaty UOKiK w zakresie reklamy i relacji z klientem