CCD2 – nowa dyrektywa UE o kredytach konsumenckich i jej wdrożenie w Polsce

CCD2 – nowa dyrektywa UE o kredytach konsumenckich i jej wdrożenie w Polsce

W lipcu 2023 r. opublikowano nową wersję dyrektywy regulującej kredyt konsumencki – Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2225 z dnia 18 października 2023 r. w sprawie kredytów konsumenckich (CCD2). To bezpośrednia kontynuacja dyrektywy 2008/48/WE, jednak w nowym kształcie zawiera szereg przepisów dostosowanych do realiów rynku cyfrowego, rozwoju fintechów oraz wzrostu zagrożeń nadmiernym zadłużeniem konsumentów.

Dyrektywa CCD2 ma zostać wdrożona do prawa krajowego do 20 listopada 2026 r., ale już teraz warto wiedzieć, co zmieni się dla pośredników i instytucji finansowych oferujących kredyty gotówkowe, pożyczki ratalne, limity oraz chwilówki online.

Co reguluje CCD2?

CCD2 rozszerza zakres regulacji na produkty, które wcześniej pozostawały poza nadzorem, w tym:

• pożyczki poniżej 200 euro (do tej pory wyłączone z CCD),
• kredyty udzielane w formie BNPL (Buy Now, Pay Later),
• mikropożyczki udzielane online przez fintechy,
• kredyty nieoprocentowane z opłatami manipulacyjnymi.

Nowa dyrektywa obejmuje każdą formę odroczenia płatności z odsetkami lub kosztami dodatkowymi – niezależnie od kanału sprzedaży i statusu prawnego pożyczkodawcy.

Kluczowe zmiany, które musi znać pośrednik i kredytodawca

1. Nowe wymogi informacyjne – jeszcze bardziej szczegółowe

Każda oferta musi zawierać jasne, krótkie, porównywalne informacje – z zastosowaniem nowego, zunifikowanego formularza SECC (Standard European Consumer Credit Information). CCD2 zaostrza też sposób prezentacji RRSO i kosztów w materiałach reklamowych – mają być eksponowane „w sposób jednoznaczny, widoczny i czytelny”.

Reklama z pominięciem obowiązkowych danych = sankcje UOKiK.

2. Rozszerzone zasady oceny zdolności kredytowej

Dyrektywa nakazuje szerszą analizę sytuacji klienta, także przy niewielkich kwotach (np. 100–200 zł). Kredytodawca musi dysponować dowodami na rzetelną ocenę zdolności, nawet jeśli decyzja jest podejmowana automatycznie.

Decyzja oparta wyłącznie na scoringu AI bez kontroli człowieka może zostać zakwestionowana.

3. Nowe prawa konsumenta – ochrona przed nadmiernym zadłużeniem

CCD2 wprowadza:

• prawo do zindywidualizowanej porady kredytowej, jeśli produkt jest złożony lub sprzedawany w pakiecie,
• wydłużony okres na odstąpienie od umowy – 14 dni od zawarcia, bez podania przyczyny,
• ochronę przed nachalnym marketingiem cyfrowym i wykorzystywaniem danych behawioralnych przy profilowaniu klienta.

4. Cyfrowe kanały sprzedaży – więcej odpowiedzialności

Sprzedaż kredytu przez aplikację, SMS, chatbot czy e-mail podlega takim samym obowiązkom jak kontakt osobisty. CCD2 przewiduje, że kanał cyfrowy musi umożliwiać faktyczne zrozumienie oferty i dokonanie świadomego wyboru. W praktyce oznacza to:

• konieczność zapewnienia realnej „przerwy refleksji”,
• ograniczenia dla „szybkiej decyzji” bez edukacji klienta,
• obowiązek kontroli, czy klient mógł i zrozumiał informacje przed zawarciem umowy.

Terminy i etapy wdrożenia CCD2 w Polsce

• 20 listopada 2025 – państwa członkowskie muszą przyjąć akty wykonawcze,
• 20 listopada 2026 – obowiązek stosowania przepisów w praktyce,
• W Polsce odpowiada za implementację: Ministerstwo Finansów we współpracy z UKNF, UOKiK oraz KNF.

Już teraz rozpoczęto prace koncepcyjne nad nowelizacją ustawy o kredycie konsumenckim, która zostanie całkowicie dostosowana do dyrektywy CCD2. Projekt nowelizacji ma być dostępny w 2025 r.

Konsekwencje dla pośredników finansowych

Co się zmieni?

• Nowe formularze informacyjne (SECC) zamiast obecnego wzorca,
• Konieczność aktualizacji polityk oceny zdolności (również dla małych kwot),
• Wprowadzenie obowiązkowych „przerw decyzyjnych” i metod edukacyjnych,
• Zwiększona odpowiedzialność za reklamę – również prowadzoną przez zewnętrzne agencje,
• Weryfikacja narzędzi cyfrowych i chatbotów – czy zapewniają zgodność z CCD2.

Co trzeba przygotować?

• Analizę zgodności aktualnych procedur z CCD2 (tzw. gap analysis),
• Przegląd materiałów informacyjnych i umów,
• Szkolenia personelu i agentów z nowych obowiązków,
• Nowe procedury udzielania kredytów BNPL i mikropożyczek.

Podsumowanie

CCD2 to największa od lat zmiana dla rynku kredytów konsumenckich w Europie – i w Polsce. Jej celem jest wzmocnienie ochrony konsumenta w świecie cyfrowym, ale też ujednolicenie standardów dla wszystkich podmiotów – banków, firm pożyczkowych i pośredników.

Dla branży oznacza to konieczność przebudowy komunikacji, dokumentacji i procesów sprzedażowych. Dla profesjonalnych pośredników to również szansa – oferowanie zgodnych i rzetelnych usług w nowym reżimie prawnym buduje przewagę konkurencyjną już dziś.

Podstawa prawna i źródła:

• Dyrektywa (UE) 2023/2225 (CCD2), Dz. Urz. UE L z 30.10.2023 r.
• Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. 2022 poz. 246)
• Komunikaty Komisji Europejskiej i EBA
• Analizy UKNF oraz UOKiK dotyczące cyfrowej sprzedaży kredytów